Еллар дәвамында күпчелек кеше хыялландыефәк тукыма пижамачөнки ул бик затлы материал. Ләкин бу тукыманың килеп чыгышы һәм тарихы турында бик аз кеше генә белә. Бу постта сез ефәк тукыма һәм аның тарихы турында белергә кирәкле барлык мәгълүматны табарсыз.
Ефәк тукымасы беренче тапкыр Борынгы Кытайда эшләнгән. Ләкин иң борынгы сакланып калган ефәк үрнәкләрен Хенандагы Цзяхудагы неолит чоры урынындагы ике кабердән алынган туфрак үрнәкләрендә ефәк аксымы фиброины булганда табарга мөмкин, ул 85000 елга карый.
Одиссей заманында, 19.233 елда, Одиссей үзенең шәхесен яшерергә тырышканда, хатыны Пенелопадан иренең киемнәре турында сораганнар; ул киптерелгән суган кабыгы кебек ялтырап торган күлмәк киюен әйткән, бу ефәк тукыманың ялтыравыклы сыйфатын күрсәтә.
Рим империясе ефәкне шулкадәр кадерләгән ки, шуңа күрә алар иң кыйммәтле ефәк белән - Кытай ефәге белән сәүдә иткәннәр.
Ефәк - саф аксым җепселләре; ефәкнең аксым җепселләренең төп компонентлары - фиброин. Кайбер бөҗәкләрнең личинкалары коконнар барлыкка китерү өчен фиброин җитештерә. Мәсәлән, иң яхшы ефәк ефәкчелек ысулы белән үстерелә торган тут ефәк кортлары личинкаларының коконнарыннан алына.
Ефәкнең ялтыравыклы күренеше ефәк җепселенең өчпочмаклы призма структурасы аркасында икәнен беләсезме? Өчпочмак структурасы төрле дәрәҗәдәге яктылыкның сынуына мөмкинлек бирә, бу исә башка төсләргә китерә.
Ефәкне төрле бөҗәкләр барлыкка китерә; тукымалар җитештерүдә корт күбәләге генә кулланыла. Метаморфоз кичергән бөҗәкнең личинкалары ефәк җитештерүгә китерә.
Күпчелек бөҗәксыман челтәр үрүче кортлар һәм кыргый чикерткәләр гомерләре буе ефәк җитештерә ала. Бал кортлары, умарта кортлары, коңгызлар, канатлар, бүргеләр, чебеннәр һәм чыпчыклар да ефәк җитештерә. Шулай ук, үрмәкүчләр һәм үрмәкүчсыманнар кебек буынтыгаяклылар ефәк җитештерә.
Кытайлар таш гасырында ефәк җитештергән беренче халык булганнар, аннары ул Таиланд, Һиндстан, Бангладеш һәм Европа кебек дөньяның башка илләренә таралган.
Ефәк җитештерү күләме үстерелгән ефәккә караганда кечерәк. Кыргый табигатьтән китерелгән пилләләрдә, алар табылганчы ук, курчак формалары булган, нәтиҗәдә, пилләне формалаштырган ефәк җебе кыскарак озынлыкларга өзелгән.
Ефәк кортлары курчакларын үрчетү ефәкнең коммерция максатларында җитештерелүенә китерде. Алар гадәттә ак төстәге ефәк җеп ясау өчен үрчетелә, аның өслегендә минераллар юк. Курчакларны юк итү өчен, олы күбәләк чыкканчы, аларны кайнар суга салу кирәк. Яисә аларны энә белән тишеп. Бу гамәлләр бөтен коконның өзлексез җепкә әйләнүенә китерде, бу ефәктән ныграк тукыма үрелгәнгә мөмкинлек бирде. Ниһаять, кыргый ефәкнең коконын минералсызландыру процессы ярдәмендә бетерәләр.
Кытай ефәк йокы киемешактый затлы, җиңел, йомшак һәм шома ефәк төрен кулланыгыз. Бу үзенчәлекләре аркасында аны куллану яраклы булачакефәк тут пижамасы.